BADANIA PENETRACYJNE PT
1. ZAKRES STOSOWANIA
Metoda penetracyjna polega na wykorzystaniu zjawiska wnikania cieczy w otwarte szczeliny powierzchniowe. Po wniknięciu penetranta w szczeliny usuwa się jego nadmiar z powierzchni, a tę części penetranta, które przeniknęły do szczelin wywabia się na powierzchnię za pomocą wywoływacza. Metody penetracyjne służą do wykrywania w materiałach i wyrobach metalowych oraz w połączeniach spawanych otwartych nieciągłości powierzchniowych, do których należą np.: pęknięcia, zakucia, pory, rozwarstwienia, zawalcowania, korozja powierzchniowa, braki przetopu.
2. ŚRODKI UŻYWANE DO BADAŃ.
Komplet zestawu składa się z : - penetranta - zmywacza - wywoływacza - odtłuszczacza Składniki zestawu do przeprowadzenia pełnego badania powinny pochodzić od jednego producenta. Przykładem będzie firma MR CHEMIE i środki MR68, MR70 i MR79 (który jest uniwersalnym odtłuszczaczem i zmywaczem penetranta). Producent podaje na opakowaniu zakres temperatur do stosowania: +5°C do +50°C dla MR 68 i MR 70 oraz +10°C do +50°C dla MR 79. Nabywane i stosowane mogą być tylko takie penetranty, na które producent (dostawca) przedstawi świadectwo badania. Przy badaniach penetracyjnych stali austenitycznych należy stosować zestawy penetracyjne nie zawierające chlorków i siarczków (ich łączna zawartość nie powinna przekraczać 1%). Wymieniony zestaw firmy MR CHEMIE spełnia to wymaganie.
3. TECHNIKA PRZEPROWADZANIA BADAŃ.
Planowaną do badania powierzchnię lica spoiny i materiału należy oczyścić z zendry, rdzy, tłuszczy, lakierów, środków konserwujących i innych zanieczyszczeń metodami ręcznymi lub mechanicznymi (przy użyciu płótna ściernego, trawienia, szczotkowania, szlifowania). Penetrant na badaną powierzchnię należy nanosić metodą natryskiwania lub pędzelkiem. Czas penetracji podaje producent penetranta na opakowaniu, a w przypadku jego braku powinien wynosić, co najmniej:
W żadnym przypadku penetrant nie powinien wyschnąć przez czas penetracji. Po określonym czasie penetracji badaną powierzchnię należy zwilżyć zmywaczem i przetrzeć czystymi szmatkami celem usunięcia nadmiaru penetranta z badanej powierzchni. Zastosowanie środka usuwającego nie powinno powodować usunięcie penetranta z nieciągłości. Nadmiar penetranta może być usunięty za pomocą płukania, zmywania natryskowego wodą lub przecierania wilgotną szmatką. Następnie należy oczyścić powierzchnię czystą szmatką, lekko zwilżoną zmywaczem. Nie powinno być widoczne podwyższone tło pochodzące od penetranta. Suszenie powierzchni przeprowadza się przez jej wytarcie czystą i suchą szmatką. Wywoływacz nanosi się cienką równomierną warstwą metodą natryskiwania lub pędzelkiem, tak szybko jak to możliwe po usunięciu nadmiaru penetranta.
Wywoływacz w postaci natryskiwacza należy nanosić na badaną powierzchnię możliwie prostopadle z odległości około 30 cm tak, aby badana powierzchnia była równomiernie pokryta białą warstwą wywoływacza. Po upływie czasu podanego przez producenta, a w przypadku braku takich zaleceń po około 10-30 minutach ( w zależności od temperatury) do momentu naniesienia wywoływacza należy dokonać oględzin badanej powierzchni. Kolejne oględziny należy przeprowadzić po upływie około 15 minut od poprzednich oględzin. Oględziny należy przeprowadzać przy oświetleniu naturalnym lub sztucznym. Miejsce badane powinno być oświetlone światłem rozproszonym >500Lx (tzn. aby można było czytać drobny druk). Oględziny badanej powierzchni (spoin, materiałów) należy przeprowadzać gołym okiem lub przy użyciu lupy o powiększeniu 2-5x. Po zakończonych badaniach, należy oczyścić badaną powierzchnię z pozostałości wywoływacza, w szczególności, gdy mogą one mieć wpływ na dalsze procesy lub wymagania eksploatacyjne.
4. KRYTERIA OCENY.
Barwne (czerwone) linie lub punkty na białym tle wywoływacza są wskazaniami świadczącymi o istnieniu nieciągłości. W oparciu o rodzaj i wymiar wskazania, złącza spawane, obejmujące spoinę i przylegający do niej materiał podstawowy, do l0 mm z każdej strony, klasyfikowane są do jednego z trzech poziomów akceptacji w oparciu o poniższą tablicę, zgodna z PN-EN 1289:2000.
Sąsiadujące wskazania powinny być ocenione, jako pojedyncze ciągłe wskazanie, jeżeli odległości między nimi są mniejsze niż główny wymiar najmniejszego wskazania. Wskazania mniejsze niż podane w tablicy nie powinny być brane pod uwagę i nie należy ich rejestrować.
5. PROTOKOŁOWANIE
Protokół z badań wg normy PN-EN 571-1 powinien zawierać następujące informacje:
a) dane dotyczące badanego obiektu, w tym:
b) zakres badania,
c) oznaczenie zastosowanego systemu preparatów penetracyjnych (typ, metoda i postać preparatu badawczego oraz liczba określająca poziom czułości) z podaniem nazwy wytwórcy, oznaczenia wyrobu i numeru partii,
d) numer procedury badawczej,
e) odstępstwa od pisemnej procedury badania,
f) wyniki badań,
g) miejsce badania, data badania i nazwisko osoby przeprowadzającej badanie,
h) nazwisko, certyfikat i podpis osoby nadzorującej badanie.